Prirodni brendovi Srbije

MALINA

Malina kao proizvod može biti rolend, bruh, griz i blok. Malina Rolend je proizvod koji podarazumeva malinu ujednačene boje i zrelosti bez buđavih plodova, bez stranih primesa, vegetativnog i mineralnog porekla. Sve kategorije proizvoda su proizvedene, upakovane i transportovane u skladu sa HACCP principima i praćeni potvrdom i analizama. Proizvod ne sadrži bilo kakvu sirovinu genetski modifikovanog porekla. Proizvodi ne sadrže strana tela i detektovani su na metal. Sistem praćenja se zahteva od proizvođača na svim nivoima. Plodovi su IQF-pojedinačno brzo zamrznuti, zdravi i zreli, nisu fermentirali i bez primetnih gljivica. Geografsko poreklo Arilje, Požega, Ivanjica. Sorte malina koje su najzastupljenije su Vilamet i Miker. Malina bruh je mešavina celih plodova maline, lomljenih plodova i griza. Malina griz je samlevena malina. Malina blok ili presa je treća klasa maline koja se koristi za toplu preradu (marmelade, sokove…)

ARILJE - PRESTONICA MALINE

Arilje je smešteno u planinskom delu zapadne Srbije i pripada Zlatiborskom okrugu. Smešteno je između slivova reka Moravice, Velikog Rzava i Malog Rzava, na površini od 349 km i nadmorskoj visini od 330-1382 m. Pripada brdsko-planinskom području što je najpodesnije za uzgoj malina. Područje je bogato čistim vodama i atraktivnim šumskim predelima, što ga ubraja u najčistije i najzdravije sredine u Srbiji. Očuvana sredina pruža izvanredne uslove za proizvodnju zdrave hrane. Arilje je već prepoznatljivo u svetu po proizvodnji maline i nazvano je svetskom prestonicom maline. U opštini se gajenjem maline bavi skoro celokupno stanovništvo. Prema statistici postoji 5.000 “malih fabrika” pod otvorenim nebom koja proizvedu godišnje oko 20 miliona kilograma maline. Malinu jos zovu crvenim zlatom Srbije jer je naša zemlja jedan od najvećih proizvođača maline na svetu. Najbolji kvalitet naše maline je rezultat kombinacije idealnih klimatskih uslova, kvalitetnog zemljišta i proizvodne tehnologije.

BOROVNICA

Borovnica je nakon maline najpopularniji srpski brend poslednjih godina. Gajenje borovnica ima ogromnu perspektivu i njena proizvodnja odlikuje se visokim stepenom robnosti. Oko 95% od ubranih plodova plasira se na svetsko i domaće tržište u prerađenom i svežem stanju. Ovo voće se uglavnom gaji u opštinama Arilje, Užice, Bajina Bašta i Čajetina. Tražnja za borovnicom postoji i na domaćem i svetskom tržistu te je poslednjih godina uloženo u organizovanje primarne proizvodnje. Radi se na povećanju njenog obima i ulaže se u kapacitete za njihovu preradu, skladištenje i isporuku borovnice kao i u njen marketing. Posebna pogodnost za borovnice u Srbiji je njihova specifična sezona jer rađaju u julu kada je u Španiji završena berba a u Poljskoj još nije počela. Izvoz borovnice, najvećim delom u smrznutom stanju usmeren je kao i za ostalo voće na tržišta Zapadne Evrope i SAD koja zahtevaju visok kvalitet. Sorte borovnice koje su najzastupljenije u Srbiji su Bluta (Bluetta), Blukrop (Bluecrop), Blurej (Blueray), Duke. Borovnica je zasađena na više od 50 hektara sa prosečnim prinosom od oko 20 t po hektaru.

KUPINA

Kupina kao proizvod može biti Rolend, konfitura, pire i blok. Kupina Rolend podrazumeva zamrznute, zdrave, zrele plodove bez stranih primesa vegetativnog i mineralnog porekla kao i nečistoća. Boja plodova crna do 5% rubin boje. Kupina konfitura takođe podrazumeva zdrave, zrele plodove, bez stranih primesa i nečistoća sa 20-30% rubin boje.
Kupine predstavljaju jedan od najznačajnijih lokalnih proizvoda. Većina tipova ovog voća raste u Srbiji ukjučujući sorte Thornfree, Čačak Thornfree (ili Čačanska bestrna sa oko 75% učesća u ukupnom sortimentu) i Black Satin. Većina kupina u Srbiji raste po malim privatnim voćnjacima uz pomoć tradicionalnih tehnika uzgoja i većina plodova se bere samo ručno. Proizvodnja kupina varira u zavisnosti od tražnje tj. otkupne cene. Pre par godina bila je u usponu sa tendencijom da Srbija postane vodeći proizvodjač u Evropi ali poslednjih godina situacija se drastično promenila u korist drugih kultura, uglavnom maline i borovnice. Većina proizvedenih kupina u Srbiji se izvozi (84%). Uglavnom se izvoze zamrznute kupine (90%) a preostalih (10%) ide kao sveže voće u hladnjačama. Većina izvezenih kupna odlazi u zemlje EU.

ŠLJIVA

Šljiva kao proizvod može biti zamrznuta cela sa košticom, sečena na polutke bez koštice (ručno ili mašinski) ili sušena. Vekovima je šljiva bila deo života domaćina u Srbiji a naša zemlja bila poznata po suvim šljivama i sve do 21. veka nalazila se na samom vrhu proizvodnje i izvoza suvih šljiva u svetu. Po proizvodnji šljive Srbija je druga zemlja u Evropi i četvrta u svetu. Godišnja proizvodnja ovog voća u Srbiji iznosi oko 600.000 tona. Od toga dve trećine bude iskorišćeno za proizvodnju rakije, čuvene Šljivovice. Šljiva je tradicionalna voćna vrsta u Srbiji od davnina a danas se gaji na 150.000 hektara. Dve trećine našeg ino-plasmana je sveža šljiva, dok ostatak predstavljaju veoma tražena suva šljiva i prerađevine. Suva šljiva i prerađevine se izvoze najviše na tržište Bliskog istoka, Skandinaviju i EU. U Srbiji se gaje sledeće sorte: Požegača, Stanly, Čačanska rodna, Čačanska lepotica i Čačanska rana. Šljiva se u Srbiji tretira kao naš najvažniji izvozni brend.

JAGODA

Jagode iz Srbije su poznate po svojoj jarko crvenoj boji i sposobnosti održavanja svežine ukusa čak i nakon zamrzavanja i prerade. Proizvodi se na preko 8.500 hektara širom Srbije sa prosečnim prinosom od oko 4 tone po hektaru i ukupnom proizvodnjom od oko 33.000 tone. Najrasprostranjenije su sorte Senga Sengana kao i Camarosa. Pored njih ima i drugih sorti koje su pogodne za konzumiranje u svežem stanju. Zbog svojih karakteristika domaće jagode se mogu koristiti u različite svrhe: za proizvodnju kvalitetnih džemova i marmelada kao i slatkiša i sokova. Za sada se izvozi veoma mali procenat proizvedenih jagoda. Većina odlazi na domaće tržište s obzirom na široku potrošnju svežeg voća. 93% domaće jagode se izvozi u smruznutom stanju a jako mali procenat kao sveže ili prerađeno voće.

VIŠNJA

Višnja kao proizvod može biti u obliku zamrznute višnje Rolend kvaliteta sa i bez koštice i blok kvaliteta za i bez koštice.Višnja Rolend podrazumeva zamrznute, zdrave, zrele plodove bez stranih primesa i nečistoća. Koštice se odstranjuju mehaničkim putem. Višnja je jos jedan od proizvoda kojim snabdevamo svetske trpeze. Pema nekim statističkim podacima u Srbiji postoji oko 100.000 stabala višnje sa potencijalom proizvodnje od 100.000 tona ovog voća. Najpoznatiji kraj u Srbiji u kome se gaji višnja je opština Merošina sa svojom čuvenom ’’oblačinskom višnjom’’ gde je zasađena na 2.000 hektara. Naš udeo u svetskoj proizvodnji višnje iznosi oko 7,8 odsto ili 11,7 odsto u evropskoj proizvodnji. Ovi podaci ukazuju na međunarodni značaj koji ima ova proizvodnja u Sribji. Višnja uglavnom služi za dalju industrijsku preradu i godišnje Srbija tradicionalno izveze između 35 i 50 odsto svoje ukupne proizvodnje ovog voća. Izrazito dominantna sorta je Oblačinska visnja.

STATISTIKA

• U strukturi izvoza agroindustrijskih proizvoda malina predstavlja naš najznačajniji izvozni proizvod.
• Ukupna površina pod malinom u Srbiji iznosi 15,2 hiljade hektara sa tendencijom rasta po prosečnoj stopi od 2,8% godišnje. Proizvodnja maline u Srbiji varira od 65.000-100.000 tona.
• Prosečan prinos malina kod nas iznosi oko 7 tona po hektaru što je za 6% više u odnosu na ostvareni evropski učinak.
• 98% površine pod malinom locirana je u Centralnom delu Srbije. Regionalno posmatrano najveći proizvođač maline je Zlatiborski okrug.
• U Srbiji u periodu od pet godina proizvodnja maline iznosi u proseku oko 80.000 tona.
• Najveći deo izvoza usmeren je ka Evropskoj uniji.
• U sezonsku proizvodnju maline uključeno je sa sezonskim radnicima vise od 200.000 stanovnika Srbije.
• U svetu, inače, iz godine u godinu raste proizvodnja maline i dostiže 430 do 460.000 tona, a gaji se na 82.000 hektara.
• Srbija je dugo bila prvi proizvođač u svetu kada je osamdesetih godina proslog veka proizvodila 116.000 tona maline godišnje.
• Regionalno posmatrano najveće površine maline nalaze se u Evropi koja u svetskim okvirima proizvodnje ucestvuje sa 87%.
• Najveći svetski potrošači maline su Nemačka i Francuska. 10kg maline po glavi stanovnika godišnje.
• Najveću uvoznici srpske maline su SAD, Velika Britanija, Nemačka, Austrija i Francuska.